زنان و مردان با فضیلت همواره درصدد تأمین این نیاز اصیل خود بوده و در تلاش براى این هدف، پیوسته از خداى بزرگ و بخشنده فرزندان صالحى مىطلبند. قرآن کریم دعاهاى بعضى از انبیا و اولیا را در طلب فرزند پاک و صالح شدن نسل آنها بیان فرموده که نشان از اهتمام شدید آنان در تعلیم و تربیت دینى فرزندانشان دارد.
این دعاها دربر دارندهى نکات مهم و آموزنده است؛ از جمله ویژگىهاى نسل پاک و درستکار، بیان شیوههاى دعا کردن و طلب فرزند صالح از خداوند را براى پیروان راستین قرآن بیان مىکند و راه گشاى والدین در چگونگى تعلیم و تربیت فرزندان و انتقال ارزشهاى راستین به نسل آینده مىباشد.
حضرت زکریا علیهالسلام در مناجات با پروردگار خود چنین دعا مىفرماید:
(رَبِّ هَبْ لی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّةً طَیِّبَةً إِنَّکَ سَمیعُ الدُّعاءِ(؛ پروردگارا! از نزد خود، فرزند و نسل پاکیزهاى به من عطا فرما، به درستى که تو دعا را مىشنوى ]و ترتیب اثر مىدهى] (1)
خداوند ضمن بشارت استجابت دعاى حضرت زکریا، خواستهى او را شرح داده و پاک و طاهر بودن نسل او را با چند ویژگى بیان مىفرماید؛ از جملهى آنها که مورد بحث ما بوده و پدران و مادران مؤمن مىتوانند در دعا و طلب فرزند و تعلیم و تربیت آنان در نظر گیرند- ایمان و تصدیق پیامبر الهى، برخوردارى از سیادت و سرورى در جامعه و رهایى از اسارت هوس و تعدیل و حصر غرایز و شهوات مىباشد (2)
هم چنین در بشارت به حضرت مریم (علیهاالسلام) دربارهى عطا شدن فرزند با عظمت به او، قرآن چند خصوصیت براى فرزند شایسته و صالح بیان مىکند؛ از جمله کلمه، آیت و نشانهى خداوند، صاحب شخصیت در دنیا و آخرت و از زمرهى صالحین و مقربان الهى قرار گرفتن (3)
حضرت ابراهیم علیهالسلام پس از سپاس و شکر الهى، به خاطر فرزنددار شدن در پیرى، حق خود و ذریهاش دعا مىکند که خداوند آنان را از احیا کنندگان و برپا دارندگان نماز قرار دهد:
(رَبِّ اجْعَلْنی مُقیمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاءِ) پروردگارا من و ذریهام را از بر پا دارندگان نماز و زنده کنندگان آن در جامعه قرار ده، پروردگارا دعاى مرا قبول فرما (4)
واژهى «ذریه«که در این دعا آمده، بر مذکر و مؤنث، مفرد و جمع، فرزندان بىواسطه و باواسطه اطلاق مىشود، لذا حضرت ابراهیم علیهالسلام در دعاى دیگر خود از خداوند درخواست مىکند که او و فرزندش اسماعیل علیهالسلام را تسلیم فرمان خویش قرار داده و به مقام تسلیم محض برساند و ذریه و دودمانش را تا قیامت امتى قرار دهد که تسلیم فرمان حقاند (5)
بنابراین بر پا داشتن نماز و زنده نگهداشتن آن، مقام تسلیم یا حرکت و سیر و سلوک براى رسیدن به این مقام، از صفات فرزند پاک و صالح است که ابراهیم علیهالسلام و اسماعیل علیهالسلام در سایهى آموزههاى زندگى بخش آیین الهى و عمل به آنها، به این مقام رسیدند، لذا در مأموریت قربانى کردن اسماعیل، پدر و پسر در برابر دستور خداوند تسلیم محض بودند (6)
از این دعاى حضرت ابراهیم علیهالسلام برمىآید که فرزندان راستین آن حضرت تا قیامت، کسانى هستند که زنده کننده و احیاگر نمازند و در برابر دستورهاى الهى تسلیم محض مىباشند. قرآن کریم یکى از ویژگىهاى بندگان خاص خداوند را دعا براى خانوادهى خویش برمىشمارد:
(رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقینَ إِماماً(؛
پروردگارا، از همسران و فرزندانمان مایه خنکى و روشنى چشم به ما عنایت فرما و ما را امام و پیشواى پرهیزکاران قرار ده (7)
اشک چشم در صورتى که به خاطر حزن و اندوه باشد، گرم و اگر براى شوق باشد خنک است همسر و فرزندانى که بندهى مطیع و فرمان بر خداوند و متصف به آداب انسانى و کمالات اخلاقى باشند، انسان به خاطر چنین نعمتهایى از شدت احساسات و انبساط روحى، اشک شوق و سرور مىریزد و چشمانش خنک مىگردد و در پرتو نگاه به آنها چشمهاى او روشن مىگردد.
تقدیم همسران بر فرزندان حاکى از آن است که همسر شایسته – اعم از زن و مرد- سرچشمهى نسل صالح است که در این میان عظمت مقام زن و رسالت اصلى وى چشمگیرتر است. زن مظهر جمال، عطوفت، خلاقیت و ربوبیت الهى است؛ لذا اگر حرمت این رسالت پر ارزش را پاس دارد برترین عمل صالح و بزرگترین خدمت را نموده است.
خداى تعالى… خروش عواطف و خودگذشتى را در روح ملکوتى آرام بخش مادران قرار داده و انگیزه و عواطف مادرى را در جان و روان مادران به ودیعه گذاشته تا از این راه آنها را مظهر خلاقیت و ربوبیت خویش سازد و به رشد انسانى مخصوص خود برساند و از این سمت، فیوضات الهى را دریابند و خود سرچشمهى فیض شوند (8)
1) ر. ک: آل عمران (3) آیه 38.
2) ر. ک: همان، آیه 39.
3) ر. ک: همان، آیه 46- 45.
4) ابراهیم (14) آیه 40.
5) ر. ک: بقره (2) آیه 128.
6) ر. ک: صافات (37) آیه 102.
7) فرقان (25) آیه 74.
8) زن مظهر خلاقیت الله، ص 77.
