غیرت از فضیلت های الهی و انسانی است که همواره حافظ و نگاهبان ناموس خداوندـ دین و آیین اوـ و ناموس انسان و جامعه در برابر ضدارزش ها و عوامل انحراف زا می باشد که نتیجه ی آن تأمین و استمرار شرف انسانی و امنیت اجتماعی و نسل پاک بوده و منشأ فطری و آسمانی دارد.
غیرت از اوصاف و کمالاتی محسوب می شود که بر پایه ی آن حافظ دو نظام خلقت و شریعت است؛ خداوند غیور از یک سو پرتوی از غیرت خود را در انسان به ودیعت نهاد و از سوی دیگر محرمات و اعمال و رفتارهای ناپسند و پلید را حرام نمود و از سوی سوم انسان را بر نگهداری و پاسداشت ناموس الهی و ناموس جامعه و خویشتن موظف نمود، تا دین الهی از بدعت ها، انحراف ها و انزوا مصون گشته، ناموس و خانواده خود و اجتماع از ناپاکی ها، پلیدی ها و بی بندوباری ها در امان باشند و انسان ها از تباهی و انحطاط ناشی از بدی ها و پلیدی های باطنی محفوظ بمانند و در نتیجه هدف از آفرینش انسان تحقق یابد. امام صادق (علیه السلام) می فرماید:
إن الله غیور یحبّ کل غیورٍ و مِن غِیرتِهِ حرم الفواحِش ظاهِرها و باطنها؛ خداوند بسیار غیرتمند است و اهل غیرت را دوست دارد و از نشانه های غیرتش آن است که اعمال و رفتار زشت و پلید را، چه آشکار و چه پنهان، حرام ساخت. (1)
یعنی خدای مهربان و غیور نگاهبان ارزش های راستین و پاسدار انسانیت و عفاف است؛ به همین جهت عوامل ضد ارزشی و انسانی را تحریم نمود.
بنابراین غیرت از سجیه های اخلاقی است و باید هم چون دیگر فضایل و ارزش ها شکوفا شده و پرورش یابد و البته تنها عامل شکوفایی آن دین و ایمان است. رابطه ی میان ایمان و غیرت آن گاه روشن می گردد که بدانیم ایمان پایه و اساس فضائل اخلاقی است و هر اندازه ایمان و معرفت توحیدی افزایش یابد میزان این نور الهی- غیرت- در شخصیت انسان بیشتر می شود؛ چنان که وجود مقدس پیامبر گرامی اسلام می فرماید:
إن الغِیره مِن الأیمان؛ غیرت از ایمان ناشی می شود. (2)
از آن طرف هر چه میزان معرفت و ایمان به خدا اندک و ضعیف باشد، اندازه ی غیرت ناچیز و سست خواهد بود؛ از این رو انسان بی دین و لاابالی غیرت ندارد و از راه انسانیت بیرون رفته به دنیای حیوانیت و شهوت سقوط کرده است، امام صادق (علیه السلام) فرموده اند:
إذا لم یغیرِ الرجل فهو منکوس القلب؛ مردی که غیرت ندارد قلبش واژگون است. (3)
پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز فرموده است: پدرم ابراهیم غیور بود و من از او با غیرت ترم و خداوند افراد با ایمانی را که غیرت ندارند دماغشان را به خاک مالیده، ذلیل و خوار می کند. (4)
بنابراین غیرت از میوه های شیرین ایمان محکم و ناگسستنی و نشانه ی بزرگی و شجاعت روح بوده و سستی غیرت یا بی غیرتی محصول تلخ ضعف ایمان یا بی ایمانی و نشانه ی حقارت و آلودگی روح است.
به طور کلی، همان گونه که از مطالب بالا هم به دست آمده دو گونه غیرت وجود دارد: غیرت دینی که عبارت است از کمال و فضیلتی الهی که موجب پاسداری از ارزش های اسلامی و انسانی و انگیزه ی مبارزه با ضدارزش ها می شود و دیگر غیرت ناموسی که عبارت است از سرشت و الهامی فطری و سجیه ی نیک انسانی در مرد برای حفظ عفت و ارزش خانواده ی خود و جامعه به منظور صلاح و رستگاری نسل و فرزندان در جامعه.
1) فروع کافی، ج5، ص535.
2) من لا یحضره الفقیه، ج3، ص281.
3) وسائل الشیعه، ج14، ص108.
4) بحارالانوار، ج103، ص248.
