در کودک بین دو سالگی و سه سالگی- به تفاوت میان کودکان- این حس [کاوش حقیقت جویی] پیدا می شود، حس سؤال که بچه به سن سه سالگی که می رسد دائما می پرسد. در تعلیم و تربیت نیز به پدر و مادرها توصیه می کنند که [تا حد ممکن پاسخ کودکان خود را بدهند و آنها را طرد نکنند]. پدر و مادرهای نادان و خالی از توجه، وقتی می بینند بچه ی سه چهار ساله شان دائما سؤال می کند، این را فضولی
تلقی می کنند، می گویند: «بچه! این قدر فضولی نکن، حرف نزن«. این اشتباه است. این، حس سؤال است، حس کاوشگری است، حس حقیقت جویی است که در او تازه زنده شده است و او می پرسد و حق دارد بپرسد، و حتی اگر از چیزهایی می پرسد که نمی توانید جواب بدهید یا او نمی تواند جوابش را دریافت کند در عین حال نباید با تشر زدن و منکوب کردن و سرکوب نمودن این حس، جوابش را داد که حرف نزن، فضولی نکن! باز باید تا حد ممکن، جوابی که بشود او را ارضا و اقناع کرد به او داد.
حتی می گویند: بسیاری از خرابکاریهای بچه [معلول همین حس است] چون این خودش یک مسأله ای است: بچه خرابکار است، به هر چه می رسد دست می زند، این را محکم می کوبد روی آن، آن را می زند به این،… آیا انسان طبعا خرابکار است، بعد که بزرگ می شود اصلاح می شود، یا نه؟ می گویند این معلول همان حس کاوش است. می خواهد این را بزند به آن ببیند چه می شود. حال ما نمی زنیم چون می دانیم چه می شود، بارها تجربه کرده ایم، بنابراین برای ما مشکل حل شده و سؤالی باقی نمانده، ولی او هنوز این مسأله برایش روشن نیست، می زند ببیند چه می شود. (1)
1) مجموعه آثار، ج 3، فطرت، ص 493.
