شیر مادر به اندازه ای برای نوزاد اهمیت دارد که برخی گفته اند مادر حتی نیم ساعت بعد از زایمان می تواند نوزاد را تغذیه کند. (1) بعضی نیز می گویند که مادر بعد از زایمان باید 8 تا 10 ساعت استراحت کند و پس از آن می توان برای اولین بار اجازه داد که نوزاد پستان مادر را بمکد. نوزدان نیز متفاوت می باشند. بعضی از آنان به خوبی پستان را می مکند مثل این که مدت ها گرسنه بوده اند، و این عده استثنایی اند. در عین حال ممکن است کودکان برای اولین بار پستان را به سختی بمکند. (2)
به مادران، خصوصاً به بانوان جوانی که اولین زایمان را دارند، باید آموخت که برای شیر دادن نوزادشان طفل را طوری نگهدارند که دهانش به راحتی به نوک پستان برسد. در مواردی نیز لازم است که دهان طفل را برای گرفتن نوک پستان باز کنند و برای این کار کافی است که به آرامی چانه ی نوزاد را به پایین فشار دهند. مادران نباید در شیر دادن کم حوصلگی کنند و باید بگذارند طفلشان با لذت و آرامشی خاص به مکیدن مشغول شود.
اغلب لازم است نوک پستان را بین انگشتان شست و اشاره طوری نگاه داشت که طفل به آسانی بتواند آن را بمکد. بهتر است گاهی نوک پستان را کمی فشار بدهند تا مقداری شیر به دهان او برسد تا باعث واکنش مکیدن در نوزاد و تحریک جریان شیر در پستان گردد. چون شیر مادر کم شیرین است گاه گاه بهتر است نوک پستان را با مقدار کمی شکر نرم شیرین کرد تا مورد رضایت بیشتر نوزاد قرار گیرد.
چنان که در روایات هم آمده است در هر نوبت شیر دادن باید از دو پستان استفاده گردد و مادر باید پستان راست و چپ را در هر مرتبه تغییر دهد. مثلاً اگر در ساعت شش صبح، نخست با پستان راست فرزندش را شیر داد، مرتبه ی دوم فرضاً ساعت ده صبح، اول با پستان چپ او را شیر دهد. مدت شیر خوردن ینز بستگی به سیری طفل دارد، زیرا
مکیدن در اطفال متفاوت و به تصمیم آنان مربوط است. بعد از شیر دادن مادران باید زیر بغل نوزدان خود بزنند تا نوزاد آروغ بزند و هوایی که طبعاً با مکیدن پستان وارد معده اش می شود خارج گردد و از بروز درد و ناراحتی های معده و شکم کودک جلوگیری شود. به محض رها کردن نوک پستان از طرف نوزاد نباید برنامه ی شیر دادن را تمام دانست، بلکه باید مجدداً نوک پستاتن را در دهان طفل گذاشت تا هر چه بیشتر و بهتر بمکد و خود کودک کاملاً سیر شود و باعث واکنش و تحریک جریان شیر در پستان گردد.
مادران باید برای سلامتی خود همیشه پستان را از شیر خالی کنند، مخصوصاً بانوانی که اضافه بر مصرف و تغذیه ی نوزاد شیر دارند باید با حوصله و به کمک شیردوش حتماً کار تخلیه را انجام دهند. در یکی و هفته ی اولیه، معمولاً مادران در حال خوابیده به نوزاد شیر می دهند، ولی بعد از آن بهتر است در حال نشسته شیر دهند.
مادران باید در نشستن از اول چنان قرار یگرند که نخواهند هر لحظه وضع نشستن را تغییر دهند که هم خود و هم کودک آنان خسته و آزرده خاطر شوند. همچنین مادران نباید در شیر دادن به نوزادان عجله کنند.
امیرمؤمنان علیه السلام می فرماید: «ثَمَرَةُ العَجَلَةِ العِثَارُ؛ نتیجه ی شتابزدگی، لغزش و ایجاد ناراحتی است.«
نکته ی دیگر این که قبل از شیر دادن باید مواظب بود که بینی طفل نگرفته باشد تا بتواند خوب نفس بکشد و گرنه باید اول بینی او را تمیز نمود تا مکیدن برایش مشکل نباشد.
1) تغذیه ی نوزاد با شیر مادر، ص 31.
2) بهداشت مادر و کودک، ص 114.
