داشتن وزن مناسب مهمترین نشانه ای است که تغذیه ی صحیح را نشان می دهد. بدی تغذیه پیش از آنکه روی قد تأثیر بگذارد، روی وزن اثر می کند، با این حال در دوران کودکی بهتر است علاوه بر وزن، قد و دور سر نیز اندازه گیری شوند.
مادر باید به طور مداوم از وزن کودک خود آگاه باشد و در صورتی که وزن کودک به اندازه ی کافی زیاد نمی شود و یا بیش از حد زیاد می شود، اقدامات لازم را انجام دهد. در فصلهای پیش گفته شد که وزن مناسب نشان دهنده ی کافی بودن شیر مادر و اشتهای مناسب کودک است. در این قسمت با وزن مناسب کودک آشنا می شوید. افزایش وزن کودک به شرح زیر می باشد.
1. در چند روز اول تولد، نوزاد 5 تا 10 % وزن هنگام تولد را کم می کند. به طور مثال نوزادی که هنگام تولد 3 کیلوگرم بوده است در روز پنجم زندگی 150 تا 300 گرم وزن کم می کند و به 2580 تا 2700 گرم می رسد.
2. نوزاد در 7 تا 10 روزگی وزن هنگام تولد خود را بدست می آورد.
3. وزن کودک در 4 تا 5 ماهگی 2 برابر وزن هنگام تولد می شود.
4. وزن کودک در یک سالگی 3 برابر هنگام تولد می شود.
5. وزن کودک در 2 سالگی 4 برابر وزن هنگام تولد می شود.
6. نوزاد تا سن چهار ماهگی به طور متوسط هر روز 20 تا 30 گرم وزن اضافه می کند. یعنی هر ماه که نوزاد را وزن می کنید باید حدود 600 تا 900 گرم وزن اضافه کرده باشد.
7. نوزاد از 4 ماهگی تا یکسالگی به طور متوسط هر روز 15 تا 20 گرم وزن اضافه می کند. یعنی هر ماه که نوزاد را وزن می کنید باید حدود 450 تا 600 گرم وزن اضافه کرده باشد.
هنگام وزن کردن کودک بهتر است او را کاملا لخت کنید، و اگر مقدور نیست لااقل لباسهای او را به حداقل برسانید. همچنین بهتر است که وزن کردن نوزاد در ساعت معینی از روز انجام شود و قبل از حمام کردن، نوزاد وزن شود.
جهت وزن کردن، اندازه گیری قد و دور سر، آگاهی از رشد حرکتی و شناختی کودکان به پایگاهها یا مراکز بهداشتی مراجعه کنید. هنگام مراجعه با دقت وزن، قد و دور سر نوزاد را مشاهده کنید و اندازه ی آنها را با اندازه های قبلی مقایسه کنید. همچنین منحنی رشد کودک خود را مشاهده نمائید و از وضع رشد کودک خود مطلع شوید.
در سال اول زندگی نوزاد هر ماه یکبار، در سال دوم زندگی هر دو ماه یکبار، در سال سوم زندگی هر سه ماه یکبار و از آن به بعد تا شش سالگی هر شش ماه یکبار به پایگاههای بهداشتی مراجعه نمائید. اگر کودک شما به خوبی وزن اضافه نمی کند، زمان مراجعه ی خود را نصف کنید یعنی در سال اول زندگی هر 15 روز یکبار، در سال
دوم هر ماه یکبار، در سال سوم هر 45 روز یکبار و بعد از سه سالگی تا شش سالگی هر سه ماه یکبار مراجعه کنید و این نصف کردن زمان مراجعه را تا رسیدن کودک به وزن مطلوب ادامه دهید.
جدول وزن متناسب با سن نوزادان (وزن بر اساس کیلوگرم)
سن: 1 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر وزن: 5، متوسط وزن: 4، حداقل وزن: 3، نوزادان: دختر، حداکثر وزن: 65 / 4، متوسط وزن: 75 / 3، حداقل وزن: 85 / 2.
سن: 2 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر وزن: 95 / 5، متوسط وزن: 85 / 4، حداقل وزن: 75 / 3، نوزادان: دختر، حداکثر وزن: 5 / 5، متوسط وزن: 6 / 4، حداقل وزن: 7 / 3.
سن: 3 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر وزن: 95 / 6، متوسط وزن: 75 / 5، حداقل وزن: 55 / 4، نوزادان: دختر، حداکثر وزن: 35 / 6، متوسط وزن: 35 / 5، حداقل وزن: 35 / 4.
سن: 4 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر وزن: 75 / 7، متوسط وزن: 45 / 6، حداقل وزن: 15 / 5، نوزادان: دختر، حداکثر وزن: 3 / 7، متوسط وزن: 6، حداقل وزن: 7 / 4.
سن: 5 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر وزن: 5 / 8، متوسط وزن: 7، حداقل وزن: 5 / 5، نوزادان: دختر، حداکثر وزن: 50 / 8، متوسط وزن: 6، حداقل وزن: 7 / 4.
سن: 6 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر وزن: 15 / 9، متوسط وزن: 6 / 7، حداقل وزن: 5 / 6، نوزادان: دختر، حداکثر وزن: 75 / 8، متوسط وزن: 15 / 7، حداقل وزن: 55 / 5.
سن: 1 سال، نوزادان: پسر، حداکثر وزن: 85 / 11، متوسط وزن: 75 / 9، حداقل وزن: 65 / 7، نوزادان: دختر، حداکثر وزن: 45 / 11، متوسط وزن: 35 / 9، حداقل وزن: 15 / 17.
سن: 18 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر وزن: 65 / 13، متوسط وزن: 2 / 11، حداقل وزن: 75 / 8، نوزادان: دختر، حداکثر وزن: 7 / 12، متوسط وزن: 55 / 10، حداقل وزن: 4 / 8.
سن: 2 سال، نوزادان: پسر، حداکثر وزن: 6 / 14، متوسط وزن: 2 / 12، حداقل وزن: 8 / 9، نوزادان: دختر، حداکثر وزن: 8 / 13، متوسط وزن: 6 / 11، حداقل وزن: 4 / 9.
سن: 30 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر وزن: 85 / 15، متوسط وزن: 25 / 13، حداقل وزن: 65 / 10، نوزادان: دختر، حداکثر وزن: 25 / 15، متوسط وزن: 65 / 12، حداقل وزن: 05 / 10.
سن: 3 سال، نوزادان: پسر، حداکثر وزن: 9 / 16، متوسط وزن: 15 / 14، حداقل وزن: 4 / 11، نوزادان: دختر، حداکثر وزن: 4 / 16، متوسط وزن: 6 / 13، حداقل وزن: 8 / 10.
سن: 42 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر وزن: 18، متوسط وزن: 15، حداقل وزن: 12، نوزادان: دختر، حداکثر وزن: 5 / 17، متوسط وزن: 5 / 14، حداقل وزن: 5 / 11.
سن: 4 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر وزن: 4 / 19، متوسط وزن: 16، حداقل وزن: 6 / 12، نوزادان: دختر، حداکثر وزن: 5 / 18، متوسط وزن: 3 / 15، حداقل وزن: 1 / 12.
سن: 5 / 4 سال، نوزادان: پسر، حداکثر وزن: 3 / 20، متوسط وزن: 9 / 16، حداقل وزن: 5 / 13، نوزادان: دختر، حداکثر وزن: 8 / 19، متوسط وزن: 3 / 16، حداقل وزن: 8 / 12.
سن: 5 سال، نوزادان: پسر، حداکثر وزن: 6 / 21، متوسط وزن: 8 / 17، حداقل وزن: 14، نوزادان: دختر، حداکثر وزن: 1 / 21، متوسط وزن: 3 / 17، حداقل وزن: 5 / 13.
بهترین روش پی بردن به وزن مطلوب نوزاد، استفاده از منحنی رشد است. منحنی رشد در پرونده ی بهداشتی کودک و پشت کارت
واکسیناسیون کودک موجود است. روی محور افقی سن نوزاد و روی محور عمودی وزن نوزاد مشخص می شود. از نقطه ی مشخص کننده ی سن نوزاد خطی موازی با محور عمودی رسم کنید و از نقطه ی مشخص کننده ی وزن نوزاد خطی موازی با محور افقی رسم می کنیم. جایی که این دو خط به یکدیگر می رسند یک نقطه قرار می دهیم. در شکل مقابل این نقاط تا چهار ماهگی کشیده شده اند.
سپس نقاط مشخص شده را به هم وصل می کنیم. خط حاصل منحنی رشد نوزاد می باشد که باید همیشه با سه خط موجود در کارت رشد، موازی باشد.
اولین جلسه ای که به پایگاه بهداشتی مراجعه می کنید با منحنی رشد کودک و طریقه ی رسم آن آشنا شوید و از کارکنان بهداشتی بخواهید که این منحنی را به شکل عملی به شما یاد دهند.
جدول قد متناسب با سن نوزادان
سن: 1 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر وزن: 2 / 57، متوسط قد: 2 / 53، حداقل قد: 2 / 49، نوزادان: دختر، حداکثر قد: 5 / 56، متوسط قد: 5 / 52، حداقل قد: 5 / 48
سن: 2 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر قد: 8 / 61، متوسط قد: 57، حداقل قد: 2 / 52، نوزادان: دختر، حداکثر قد: 9 / 59، متوسط قد: 9 /55، حداقل قد: 5 / 51.
سن: 3 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر قد: 65، متوسط قد: 60، حداقل قد: 55، نوزادان: دختر، حداکثر قد: 1 / 62، متوسط قد: 3 / 58، حداقل قد: 5 / 54.
سن: 4 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر قد: 1 / 67، متوسط قد: 3 / 42، حداقل قد: 5 / 57، نوزادان: دختر، حداکثر قد: 65، متوسط قد: 61، حداقل قد: 57.
سن: 5 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر قد: 3 / 69، متوسط قد: 5 / 64، حداقل قد: 7 / 59، نوزادان: دختر، حداکثر قد: 3 / 67، متوسط قد: 1 / 63، حداقل قد: 9 / 58.
سن: 6 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر قد: 71، متوسط قد: 4 / 66، حداقل قد: 8 / 61، نوزادان: دختر، حداکثر قد: 4 / 69، متوسط قد: 65، حداقل قد: 6 / 60.
سن: 1 سال، نوزادان: پسر، حداکثر قد: 9 / 79، متوسط قد: 3 / 74، حداقل قد: 7 / 69، نوزادان: دختر، حداکثر قد: 4 / 77، متوسط قد: 6 / 72، حداقل قد: 8 / 67.
سن: 18 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر قد: 9 / 86، متوسط قد: 5 / 80، حداقل قد: 1 / 75، نوزادان: دختر، حداکثر قد: 8 / 84، متوسط قد: 79، حداقل قد: 2 / 73.
سن: 2 سال، نوزادان: پسر، حداکثر قد: 5 / 91، متوسط قد: 7 / 85، حداقل قد: 9 / 79، نوزادان: دختر، حداکثر قد: 5 / 90، متوسط قد: 3 / 84، حداقل قد: 1 / 78.
سن: 30 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر قد: 8 / 96، متوسط قد: 4 / 90، حداقل قد: 84، نوزادان: دختر، حداکثر قد: 1 / 95، متوسط قد: 9 / 88، حداقل قد: 7 / 82.
سن: 3 سال، نوزادان: پسر، حداکثر قد: 3 / 101، متوسط قد: 3 / 94، حداقل قد: 3 / 87، نوزادان: دختر، حداکثر قد: 2 / 99، متوسط قد: 8 / 92، حداقل قد: 4 / 86.
سن: 42 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر قد: 4 / 105، متوسط قد: 98، حداقل قد: 6 / 90، نوزادان: دختر، حداکثر قد: 6 / 102، متوسط قد: 96، حداقل قد: 4 / 79.
سن: 4 ماه، نوزادان: پسر، حداکثر قد: 109، متوسط قد: 2 / 101، حداقل قد: 4 / 92، نوزادان: دختر، حداکثر قد: 107، متوسط قد: 8 / 99، حداقل قد: 6 / 92.
سن: 5 / 4 سال، نوزادان: حداکثر قد: 7 / 112، متوسط قد: 5 / 104، حداقل قد: 3 / 96، نوزادان: دختر، حداکثر قد: 6 / 110، متوسط قد: 103، حداقل قد: 4 / 95.
سن: 5 سال، نوزادان: پسر، حداکثر قد: 9 / 115، متوسط قد: 5 / 107، حداقل قد: 1 / 99، نوزادان: دختر، حداکثر قد: 5 / 114، متوسط قد: 5 / 106، حداقل قد: 5 / 98.
یکی دیگر از نشانه های رشد مطلوب نوزاد، افزایش مناسب قد می باشد. برای قد متناسب با سن نیز منحنی هایی تهیه شده است، ولی از آنجایی که وزن مهمتر است و زودتر تحت تأثیر بدی تغذیه قرار می گیرد، در مراکز بهداشتی از منحنی وزن به سن استفاده می شود و منحنی قد متناسب با سن استفاده نمی شود. جدول قد متناسب با سن نوزادان به شما کمک می کند که از وضعیت قد نوزاد خود مطلع شوید. لازم به ذکر است که هر سه عدد داده شده در جدول طبیعی
هستند ولی اگر نوزاد شما در ابتدای کار در ستون حداکثر قد قرار دارد تا آخر کار باید در همین گروه باشد و نباشد قد او به ستون متوسط قد برسد.
نشانه ی دیگر کافی بودن رشد، افزایش مناسب دور سر می باشد.
1. قبل از سه ماهگی، دور سر نوزاد به طور متوسط هر ماه 2 سانتی متر اضافه می شود.
2. از 3 ماهگی تا 6 ماهگی به طور متوسط هر ماه یک سانتی متر به دور سر نوزاد اضافه می شود.
3. از 6 ماهگی تا یکسالگی، دور سر نوزاد به طور متوسط هر ماه 5 / 0 سانتی متر اضافه می شود.
جدول متوسط وزن و قد کودکان بعد از پنج سالگی
سن: 6 سال، کودکان: پسر، متوسط وزن (کیلوگرم(: 69 20، متوسط قد (سانتی متر(: 1 / 116، کودکان: دختر، متوسط وزن (کیلوگرم(: 52 / 19، متوسط قد (سانتی متر(: 6 / 114.
سن: 7 سال، کودکان: پسر، متوسط وزن (کیلوگرم(: 85 / 22، متوسط قد (سانتی متر(: 7 / 121، کودکان: دختر، متوسط وزن (کیلوگرم(: 84 / 21، متوسط قد (سانتی متر(: 6 / 120.
سن: 8 سال، کودکان: پسر، متوسط وزن (کیلوگرم(: 30 / 25، متوسط قد (سانتی متر(: 127، کودکان: دختر، متوسط وزن (کیلوگرم(: 84 / 24، متوسط قد (سانتی متر(: 4 / 126.
سن: 9 سال، کودکان: پسر، متوسط وزن (کیلوگرم(: 13 / 28، متوسط قد (سانتی متر(: 2 / 132، کودکان: دختر، متوسط وزن (کیلوگرم(: 46 / 28، متوسط قد (سانتی متر(: 2 / 132.
سن: 10 سال، کودکان: پسر، متوسط وزن (کیلوگرم(: 44 / 31، متوسط قد (سانتی متر(: 5 / 137، کودکان: دختر، متوسط وزن (کیلوگرم(: 55 / 32، متوسط قد (سانتی متر(: 6 / 138.
سن: 11 سال، کودکان: پسر، متوسط وزن (کیلوگرم(: 30 / 35، متوسط قد (سانتی متر(: 3 / 143، کودکان: دختر، متوسط وزن (کیلوگرم(: 95 / 36، متوسط قد (سانتی متر(: 8 / 144.
سن: 12 سال، کودکان: پسر، متوسط وزن (کیلوگرم(: 73 / 39، متوسط قد (سانتی متر(: 7 / 149، کودکان: دختر، متوسط وزن (کیلوگرم(: 53 / 41، متوسط قد (سانتی متر(: 5 / 151.
سن: 13 سال، کودکان: پسر، متوسط وزن (کیلوگرم(: 95 / 44، متوسط قد (سانتی متر(: 5 / 156، کودکان: دختر، متوسط وزن (کیلوگرم(: 10 / 46، متوسط قد (سانتی متر(: 1 / 157.
سن: 14 سال، کودکان: پسر، متوسط وزن (کیلوگرم(: 77 / 50، متوسط قد (سانتی متر(: 1 / 163، کودکان: دختر، متوسط وزن (کیلوگرم(: 28 / 50، متوسط قد (سانتی متر(: 4 / 160.
