نکاح «شغار» یکی دیگر از مظاهر اختیارداری مطلق پدران نسبت به دختران بود.
نکاح شغار یعنی معاوضه کردن دختران. دو نفر که دو دختر رسیده در خانه داشتند با یکدیگر معاوضه می کردند به این ترتیب که
هر یک از دو دختر مهر آن دیگر به شمار می رفت و به پدر او تعلق می گرفت. اسلام این رسم را نیز منسوخ کرد. (1)
– در جاهلیت پدران و مادران، مهر را به عنوان حق الزحمه و «شیربها» حق خود می دانستند.
در تفسیر کشاف و غیره می نویسند، هنگامی که دختری برای یکی از آنها متولد می شد و دیگری می خواست به او تبریک بگوید می گفت: «هنیئا لک النافجة» یعنی این مایه ی افزایش ثروت، ترا گوارا باد. کنایه از این که بعدا این دختر را شوهر می دهی و مهر دریافت می داری.
در جاهلیت، پدران و در نبودن آنها برادران، چون از طرفی برای خود حق ولایت و قیمومت قائل بودند و دختر را به اراده خودشان شوهر می دادند نه به اراده خود او، و از طرف دیگر مهر دختر را متعلق به خود می دانستند نه به دختر، دختران را معاوضه می کردند. به این نحو که مردی به مرد دیگر می گفت که من دختر یا خواهرم را به عقد تو در می آورم که در عوض دختر یا خواهر تو زن من باشد و او هم قبول می کرد، به این ترتیب هر یک از دو دختر مهر دیگری به شمار می رفت و به پدر یا برادر دیگری تعلق می گرفت، این نوع نکاح را نکاح «شغار» می نامیدند. اسلام این رسم را منسوخ کرد، پیغمبر اکرم فرمود «لا شغار فی الاسلام» یعنی در اسلام معاوضه دختر یا خواهر ممنوع است.
در روایات اسلامی آمده است که پدر نه تنها حقی به مهر ندارد، بلکه اگر عقد ازدواج برای پدر به عنوان امری جداگانه از مهر چیزی شرط شود و مهر به خود دختر داده شود باز هم صحیح نیست. یعنی پدر
حق ندارد برای خود در ازدواج دختر بهره ای قائل شود، هر چند به صورت امر جداگانه از مهر باشد. (2)
1) نظام حقوق زن در اسلام، ص 89.
2) نظام حقوق زن در اسلام، ص 239.
