عصبانیت

پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) می فرمایند: «شجاع آن کسی است که هنگام خشم، کنترل خود را از دست ندهد و به خودش مسلط باشد.» عصبانیت، با ابراز آن و پرخاشگری فرق دارد. ممکن است شخص، عصبانی باشد ولی عصبانیت خود را بروز ندهد. بعضی افراد عصبانیت را در خود فرو می برند و به قول معروف خودخوری می کنند. بعضی افراد عصبانیت را در خود نگه می دارند و در جایی خلوت فریاد می کشند یا به کیسه ی بکسی می کوبند و به این شکل خشم خود را خالی می نمایند.

عصبانیت به شکلی که عقل انسان را از بین ببرد، صحیح نمی باشد. در مورد خشم و عصبانیت، بحث های مختلفی وجود دارد. گروهی می گویند اگر هنگام عصبانی شدن، خشم خود را ابراز نکنید، باعث ایجاد بیماری های روان تنی می شود، مثلا فشار خون، زخم معده و… بوجود می آید. آنها می گویند این خشم در درون انسان باقی می ماند و عاقبت خود را نشان می دهد. گروهی دیگر می گویند همیشه نمی توان خشم را ظاهر کرد، بنابراین باید به دنبال راههایی گشت که خشم را به شکلی جامعه پسند، بروز داد.

ابتدا باید ببینیم چه اشکالی دارد که خشم خود را بروز دهیم؟ هنگام عصبانیت ممکن است کاری انجام دهیم یا حرفی بزنیم که باعث پشیمانی شود. بعد از اینکه خشم فروکش شد، می گوییم ای کاش این کار را انجام نداده بودیم. اشکال دیگر این است که ابراز خشم ممکن است باعث واکنش خشم آمیز دیگران شود. ایراد دیگر این است که ابراز عصبانیت معمولا باعث کاهش این حالت نمی شود، ممکن است لحظه ای عصبانیت فروکش کند ولی در مورد دیگر خشم ایجاد می شود. مخصوصا وقتی عصبانیت به نتیجه برسد، شخص یاد می گیرد که برای رسیدن به مقاصد خود از این موضوع استفاده کنند. یکی دیگر از این اشکالات این است که مردم، به آدم خشمگین علاقه ای ندارند و او را شخصی بی ظرفیت می دانند.

اگر نخواهیم خشم را بروز دهیم، می توانیم چه کاری کنیم که از

ضررهای پنهان کردن خشم جلوگیری نمائیم؟ خشم در صورتی باعث ایجاد مشکل می شود که شخصی بخواهد خشم را بروز دهد ولی به دلیلی نتواند این کار را انجام دهد. در صورتی که اگر خشم از بین برود، دیگر اشکالی ایجاد نمی کند. نظریه پردازانی که خداپرست نیستند، نمی توانند این موضوع را درک کنند که چگونه خشم از بین می رود؟ آنها از بین رفتن خشم را توجیه می کنند و می گویند، این نوعی انکار خشم است و بالاخره خود را به شکلی نشان می دهد. در حالی که خود شما افراد مؤمن را دیده اید که بسیار آرام هستند. حتی در بین افراد غیر خداپرست هم، آنهایی که آرامش دارند، کمتر از افراد تندخو و پرخاشگر به بیماری های مختلف دچار می شوند.

از آنچه گفته شد، نتیجه می گیریم که والدین باید کودک را به شکلی تربیت کنند که کمتر دچار عصبانیت شود، هنگام عصبانیت خود را کنترل نماید، آرامش را حفظ کنند و باعث فروکش شدن خشم خود شوند. برای کنترل عصبانیت کودکان به نکات زیر توجه کنید:

1- نیازهای کودک را برآورده کنید. کودک گاهی آن قدر مشغول بازی می شود که غذا و استراحت را فراموش می کند. گرسنگی و خستگی باعث ایجاد عصبانیت کودک می شود، بنابراین قبل از گرسنه و خسته شدن کودک، او را صدا بزنید تا کمی استراحت کند و غذا بخورد.

2- خشمهای کودک را تقویت نکنید. هر گاه کودک با عصبانیت چیزی از

شما خواست، به او توجه نکنید و هر گاه که به خوبی خواسته ی خود را بیان کرد، آن را برآورده نمائید. البته هنگام خشمگینی کودک، او را دعوا نکنید و فریاد نکشید، فقط به او توجه ننمائید.

3- از تنبیه بدنی کودک خودداری نمائید.

4- عصبانیت خود را کنترل کنید.

5- برای کودک داستان افراد صبور را بیان کنید که چگونه بر خشم خود غلبه می کردند.

6- راههایی را به او نشان دهید که بدون عصبانیت به خواسته ی خود برسد.

7- به او بیاموزید که هنگام خشم، وضعیت خود را تغییر دهد مثلا اگر ایستاده به حالت نشسته درآید، دست و صورت خود را با آب سرد بشوید یا وضو بگیرد و ذکر خداوند را به زبان جاری نماید.

8- فیلم های خشونت آمیز و دارای صحنه های زد و خورد، کشت و کشتار و… را به کودک نشان ندهید.