همه ی شیرخواران بین سنین 6 تا 9 ماهگی، به یک وسیله آرام بخش دلبستگی پیدا می کنند. انتخاب نوع این وسیله در شیرخواران متفاوت است. بعضی از آن ها به یک پتو یا ملافه وابسته می شوند و دیگران احتمالاً یک اسباب بازی نرم یا انگشت شست خود را انتخاب می کنند. روان شناسان معتقدند استفاده از وسیله آرام بخش، زمانی شکل می گیرد که شیرخواران متوجه می شوند که «فردی» جدا از مادرانشان هستند. هنگامی که شیرخوار یا کودک نوپا احساس تنهایی یا آسیب پذیری می کند، این وسایل آرام بخش به طور موقت به او احساس امنیت می دهد. کارشناس شیرخواران و کودکان، پنلوپه لیچ(1) می گوید: برای شیرخوار، شئ بغل کردنی به عنوان وسیله ای آرام بخش به جای مادر در نظر گرفته می شود که شیرخوار یا کودک می تواند هنگامی که مادرش در دسترس نیست از آن استفاده کند.
بیشتر کارشناسان توافق دارند که استفاده از یک وسیله آرام بخش، یک جزء طبیعی تکامل شیرخوار است، اما بسیار تأکید می شود که کودک نبایستی زیاد به آن ها وابسته شود. همه شیرخواران در سنین شش تا دوازده ماهگی به درجاتی وارد این مرحله می شوند و حدود سن نه ماهگی به نحو چشمگیرتری مشخص می شود. به تجربه ی من، شیرخوارانی که به افرادی غیر از نزدیکان عادت کرده باشند، کمتر از سایرین دچار اضطراب جدایی خواهند شد. در نظر داشته باشید اگر فرزند شما در این سنین به طور ناگهانی بد خلق و وابسته شد، غیر عادی نیست. مجبور کردن او به رفتن نزد غریبه ها و یا تنها گذاشتن او در اتاق تا با خودش بازی کند، مشکلی را حل نمی کند و باعث می شود او بیش از پیش احساس عدم امنیت کند.
از آن جا که اغلب، این مرحله با بازگشت مادر به محل کار هم زمان می شود، شیرخورای که شب ها همیشه خوب می خوابیده، شب ها وحشت زده و مضطرب از خواب بیدار می شود.
پاسخ سریع و مثبت به اضطراب او، به جای نادیده گرفتن آن، به او کمک خواهد کرد تا اطمینان خاطر پیدا کرده و از استقلال بیشتری برخوردار شود. در عین حال، این نکته حائز اهمیت است که توجه زیادی به شیرخوار نشود تا او احساس کند برای شب بیداری هایش به او پاداش داده نمی شود. هر چند این مرحله می تواند برای مادر بسیار خسته کننده باشد ولی به ندرت مدت زمان طولانی پایدار می ماند. این وسایل آرام بخش به زمان های استراحت و خواب محدود می شوند و به راحتی می توان از وابستگی شدید به آن ها جلوگیری کرد. اگر اجازه دهید شیرخوار ملافه، پتو یا هر
شئی را که در اطرافش قرار دارد بکشد، اگر زمانی آن شئ در دسترسش قرار نداشته باشد، موجب ناراحتی او می شود.
دستورالعمل های زیر به اجتناب از وابستگی مفرط به وسیله آرام بخش که باعث بروز مشکلات بعدی می شود، کمک می کند:
– هنگامی که متوجه می شوید شیرخوار یا کودک نوپایتان به شی ء خاصی می چسبد، استفاده از آن را به ساعت استراحت در خانه یا زمان خواب محدود کنید. اجازه ندهید آن را از این اتاق به آن اتاق یا در گردش های بیرون از منزل به دنبال خود بکشد. البته در تعطیلات و در میهمانی هایی که خواب شب را شامل می شود، باید آن را به دنبال خود ببرید. در غیر این صورت اصرار داشته باشید تا پتو، ملافه یا اسباب بازی را منحصر به تختش کنید.
– اگر امکان دارد، سعی کنید یک شئ مشابه وسیله آرام بخش را خریداری کنید، در این صورت می توانید به طور مکرر آن را شسته و هنگامی که آن شئ خراب یا گم شد، به عنوان جایگزین استفاده کنید.
– اگر متوجه شدید شیرخوار یا کودک نوپایتان روز به روز بیشتر به وسیله آرام بخش وابسته می شود یا از آن کناره گیری می کند و به شیوه ای که به آن عادت داشت دیگر با آن وسیله ارتباط برقرار نمی کند، باید به دنبال علتی عاطفی برای این موضوع بگردید.
1) Penelope Leach.
