قرآن حکیم در تبیین سیماى نورانى فرزند صالح مىفرماید، او در مقام مناجات با پروردگارش سه چیز از خداوند درخواست مىکند:
(رَبِّ أَوْزِعْنی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَ عَلى والِدَیَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ وَ أَصْلِحْ لی فی ذُرِّیَّتی إِنِّی تُبْتُ إِلَیْکَ وَ إِنِّی مِنَ الْمُسْلِمینَ(؛ پروردگارا! مرا توفیق ده که همواره شکرگزار نعمتهایى که به من و پدر و مادرم عطا فرمودى باشم و اعمال صالحى انجام دهم که باعث رضایت و خشنودى تو بشود و فرزندان و دودمان مرا صالح بگردان. من به سوى تو بازگشت و توبه مىکنم و من از مسلمانان ]راستین و کسانى که در مقابل دستورهاى تو تسلیماند] مىباشم (1)
طبق این آیه فرزند صالح و شایسته کسى است که با یک چشم، خداوند و نعمتهاى فراوانى را که به او و پدر و مادرش ارزانى داشته مىنگرد و درصدد سپاس گزارى از ولى نعمت خویش و بهرهگیرى و استفاده از نعمتها در راهى که او فرمان داده، برآید و با چشم دیگر هدف آفرینش و عظمت وجودى خود و کسانى را که برگردن او حقى دارند مىنگرد، لذا پیوسته در اندیشهى انجام کارهاى شایسته و مورد خشنودى خدا و تربیت فرزندان صالح و دیندار است؛ از این رو همواره از خداى سبحان موفقیت در این امور را مىخواهد و کلید استجابت و پذیرش این دعاها را توبه و بازگشت به دامان رحمت الهى و تسلیم در برابر فرمان او مىداند.
بشارت باد بر پدران و مادران با ایمان و تقوا که فرزندانشان را این گونه تربیت مىکنند یا مىخواهند چنین پرورش دهند؛ آنها به فرمودهى قرآن مجید حقیقتا بندگان صالحى هستند که جاذبههاى دنیا، آنان را از دستورهاى الهى و رسالتشان در برابر تربیت فرزندان بازنمىدارد و از صحنه قیامت که در آن، دلها و چشمها زیر و رو مىشود مىهراسند (2)
اینان نه تنها در زمان حیات، از اعمال نیک و شایستهى فرزندان بهرهمند مىشوند و ثواب حسنههاى زیادى در پروندهى اعمال آنان ثبت و وارد مىگردد- بدون این که از ثواب اعمال فرزندان کاسته شود- بلکه پس از مرگ نیز بهره برند و براى همیشه پروندهى اعمال آنها در قیامت گشوده خواهد بود و دائما ثواب و فضیلت براى آنان خواهد بود. پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمودند.
اذا مات الانسان انقطع عمله الا عن ثلاث: صدقه جاریة و علم ینتفع به و ولد صالح یدعو له؛ هنگامى که انسان بمیرد، برنامهى عمل او نیز تمام مىشود مگر از سه چیز- که براى او سودمند خواهد بود- آثار خیرى که استمرار داشته باشد و آثار علمى که مورد بهره بردارى قرار بگیرد و فرزند صالحى که براى او- با اعمال و کردار نیک و زبان دعا- آمرزش بخواهد (3)
این یک قانون کلى آسمان است که هر کس سنت نیک یا بدى به یادگار بگذارد و
عامل هدایت یا گمراهى فرد یا گروهى شود، مادام که از آن سنت و عمل پیروى مىشود، آن شخص از ثواب یا گناه انجام شده برخوردار مىگردد و عقل و منطق نیز با این اصل هماهنگ است. بر این اساس کسانى که در تعلیم و تربیت صحیح فرزندان خود کوتاهى کرده و چه بسا باعث انحراف آنها مىشوند، از گناهانى که این فرزندان مرتکب مىشوند و پدر و مادر علت و زمینهساز آن بودهاند نصیبى هم براى آنها خواهد بود. هم چنان که اگر والدین حیات معنوى و روحى فرزندان را تأمین نمایند، طبق قانون قرآن، مثل آن است که همهى انسانها را زنده کردهاند و اگر موجب گمراهى و انحراف شوند، گویا همه انسانها را گمراه ساختهاند:
(مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَیْرِ نَفْسٍ… فَکَأَنَّما قَتَلَ النَّاسَ جَمیعاً وَ مَنْ أَحْیاها فَکَأَنَّما أَحْیَا النَّاسَ جَمیعاً(؛ هر کس انسانى را بدون ارتکاب قتل یا فساد در زمین بکشد گویا همه انسانها را کشته و هر کس انسانى را از مرگ نجات داده و زنده کند مثل آن است که همهى مردم را زنده نموده است (4)
شریعت اسلام- که هم سو و هماهنگ با نظام خلقت انسان است- در راستاى تحقق این نیاز مهم، یعنى نیاز به فرزندان صالح و پاک، دستورهاى بسیار مهم و حیاتى بیان نموده که توجه کامل به آنها موجب تأمین درست این نیاز شده و فرد را از نعمت فرزند شایسته و صالح که حقیقتا گلهاى بهشتى هستند، بهرهمند مىگرداند؛ از قبیل انتخاب همسر با ایمان و پرهیزگار، خودسازى و تهذیب نفس از رذایل اخلاقى قبل از انعقاد نطفه، دعا و نیایش و درخواست فرزندان سالم و صالح، به ویژه خواندن دعاهاى وارده در این زمینه؛ مخصوصا در شب انعقاد نطفهى فرزند، انتخاب زمان و مکان مناسب براى این عمل، ذکر و یاد خدا و خلوص به هنگام انعقاد، تعلیم و پرورش صحیح بر اساس آموزهها و اصول تربیتى اسلام و ایجاد محیط سرشار از محبت و معنویت و انسانیت در فضاى خانه و خانواده و غیر از اینها که در خلال بحثهاى آینده خواهد آمد (5)
بدا به حال پدران و مادرانى که در اثر بىتوجهى به دستورهاى سرنوشت ساز اسلام، شیطان را در فرزندان خود دخالت داده و آنان را از کمالات الهى و انسانى- که هدف
زندگى است- محروم مىکنند و موجبات شرمندگى خود را در دنیا و سرافکندگى در دادگاه عدل آخرت را فراهم مىسازند.
با این بیان مىتوان گفت از فاجعهها و پىآمدهاى ناگوار لاقیدى، بدحجابى و طنازى عدهاى از زنان این است که فرزندان و نسل آنها نه تنها از راه تحرکات جنسى زنانه جامعه بلکه از طریق خود آنان و محیط خانواده آسیبهاى سنگین شخصیتى خواهند دید و از راهها و جهتهاى گوناگون باعث فساد و گمراهى نسل و انحراف فرزندان از مسیر تکامل و انسانیت و یا دست کم ناصالح شدن آنان مىشوند، که این جهات از مصداقهاى شریک شدن شیطان در شخصیت فرزندان محسوب مىگردد:
(وَ شارِکْهُمْ فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ؛- اى شیطان- در دارایى و فرزندان آنان شریک شو) (6)
در این جا به بیان آنها مىپردازیم:
1) احقاف (46) آیه 15.
2) ر. ک: نور (24) آیه 37؛ منافقون (63) آیه 9.
3) تفسیر نمونه، ج 2، ص 98.
4) مائده (5) آیه 32، تحلیل و تفسیر آیه گذشت.
5) براى آگاهى بیشتر ر. ک: حلیة المتقین، مباحث ازدواج، زفاف و….
6) اسراء (17) آیه 64.
