همان گونه که بیان شد، زنان عرب قبل از ظهور اسلام داراى پوشش و حجاب شایسته نبودند و با آشکار کردن زینتها و نمایش برخى از اندام خویش در جامعه حاضر مىشدند. این وضع با تجلى خورشید تابان اسلام نیز ادامه داشت و آیات و دستورهاى الهى به تدریج در شرایط و موقعیتهاى مناسب نازل و بر مردم ابلاغ مىشد، تا این که زمینهى نزول آیات وجوب حجاب و حرمت خودنمایى در جامعه و مجالس عمومى آماده شد و آیاتى که گذشت به مردم، به ویژه زنان ابلاغ شد.
اما به دلیل اهمین موضوع که بىتوجهى به آن باعث فساد اخلاقى فردى و اجتماعى و تباهى ارزشهاى راستین انسانى و الهى و جایگزین شدن ضد ارزشها و حتى تلقى ارزش از آنها مىگردد، پروردگار عالم مجددا آن را با لحن توبیخ آمیز و هشدار دهندهاى مورد تأکید قرار مىدهد، اما- چنان که در بحث قبل گفته شد- به دلیل موقعیت خاص و خطیر زنان پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) خطاب را متوجه آنان مىفرماید؛ ولى در واقع همه زنان مخاطب آیه هستند و به اصطلاح یک تیر و دو نشان است، چنان که مىفرماید:
(وَ قَرْنَ فی بُیُوتِکُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّةِ الْأُولى(؛ در خانههاى خود قرار بگیرید و همانند دوران جاهلیت نخستین- که زنان به منظور خودنمایى از منزل خارج مىشدند- در میان مردم ظاهر نشوید (1)
منظور از (قَرْنَ فی بُیُوتِکُنَّ) این نیست که زن به طور کلى در خانه بنشیند، بلکه این است که براى خودنمایى و نمایش جاذبههاى زنانه در میان مردم که عامل تضعیف و
سقوط ارزشهاى الهى و انسانى است حاضر نشود، به قول استاد شهید آیت الله مطهرى رحمه الله:
تاریخ اسلام به صراحت گواه است که پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) زنان خود را به سفر مىبردند و آنان را از بیرون شدن از خانه منع نمىفرمود. مقصود از این دستور آن است که زن به منظور خودنمایى از خانه بیرون نشود و مخصوصا در مورد زنان پیغمبر اکرم (صلى الله علیه و آله) این وظیفه سنگینتر و مؤکدتر است (2)
چنان که سیرهى حضرت زهرا (علیهاالسلام) نیز این بود که به هنگام نیاز و ضرورت، در جامعه حضور شرعى، صحیح و عفیفانه داشتند، نه حضور با پایین آمدن ارزش و شخصیت زن، از بین رفتن عفاف و پایمان شدن ارزشها و حریمها. حضرت زینب (علیهاالسلام) نیز که در دامن مطهر آن بانوى بزرگ اسلام و مادر نمونه پرورش و تربیت یافته بود با حضور عفیفانه و حفظ ارزشها در کربلا و… درخشید و سازندهى حادثهى عاشورا و حافظ اهداف بزرگ قیام حسینى گشت و به جوامع، بیدارى و هوشیارى و حیات معنوى بخشید و خواهد بخشید.
»تبرج«به معناى ظاهر شدن در میان مردم است. برج ساختمانهاى بلند نیز از همین ماده است، زیرا همیشه در برابر دیدگان مردم ظاهر است.
مقصود از جاهلیت نخستین (الجاهلیة الاولى(- چنان که تفاسیر مىگویند- جاهلیت قبل از بعثت رسول گرامى اسلام (صلى الله علیه و آله) بوده که در آن عصر وضعیت پوشش زنان، عفیفانه و خداپسندانه نبوده است، در حالى که موضوع عفاف و حجاب زنان، حکم و فرمان مشترک فطرت تمام انسانها و شریعت تمام ادیان الهى مىباشد.
بنابراین طبق این آیه، خود آرایى و خودنمایى و بدحجابى زنان، عمل جاهلانهاى است که زنان عصر جاهلیت قدیم به آن مبتلا بودند و زنان مسلمان نباید زیر بار چنین ننگى بروند. ضمن این که تعبیر به جاهلیت نخستین نشان مىدهد که جاهلیت دیگرى همانند جاهلیت قبل از اسلام در پیش است و این در حقیقت یکى از پیشگویىهاى قرآن کریم است، که کاملا با عصر ما منطبق مىباشد و بلکه جاهلیت این عصر به اصطلاح
متمدن به مراتب شدیدتر و بدتر و حتى به صورت مدرن است که مظاهر وحشتناک آن در دنیاى غرب و کشورهاى متمدن مادىگرا مشهود مىباشد.
متأسفانه جوامع اسلامى و جامعه اسلامى ایران نیز تا حدودى تحت تأثیر فرهنگ مبتذل غرب قرار گرفته و بعضى از زنان و مردان مسلمان با فراموشى فرهنگ غنى اسلام و مخالفت با فرمان پروردگار عالم دربارهى وجوب حجاب عفیفانه و غیرت مردانه، پیرو فرهنگ بیگانه شدهاند و ننگ جاهلیت مدرن را به جان خریدند چنان که از امام صادق علیهالسلام از پدر بزرگوارشان امام باقر علیهالسلام در تفسیر این آیه مورد بحث:
(وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّةِ الْأُولى(؛ چنین آمده که فرمودند: اى ستکون جاهلیة اخرى؛ یعنى به زودى جاهلیت دیگرى خواهد آمد (3)
1) احزاب (33) آیه 33.
2) مسئله حجاب، ص 155.
3) تفسیر القمى، ج 2، ص 193، ذیل آیه.
